In de schemering wordt het pas echt spannend in de natuur. Dan komen vleermuizen tevoorschijn, stille acrobaten van de nacht. Vleermuizen spotten is een bijzondere ervaring, of je nu in een stadspark staat, langs een riviertje loopt of door een donker bos wandelt. Met de juiste kennis, wat geduld en misschien een bat-detector zie én hoor je veel meer dan je denkt.
Wanneer kun je vleermuizen spotten?
De beste tijd om vleermuizen te spotten is van april tot oktober, wanneer ze actief op jacht gaan naar insecten. In augustus zijn ze extra goed te zien en te horen: de jongen vliegen inmiddels zelf rond en veel soorten jagen urenlang door. De schemering is hét moment om te beginnen, meestal zo’n halfuur na zonsondergang. Kies een warme, droge avond met weinig wind voor de meeste kans op waarnemingen.
Waar vind je vleermuizen in Nederland?
Vleermuizen zijn verspreid over heel Nederland te vinden, van de binnenstad tot afgelegen natuurgebieden. Ze volgen vaak vaste vlieg- en jachtroutes, waardoor je ze op bepaalde plekken elk jaar kunt zien. Goede locaties zijn:
- Langs waterkanten, zoals vijvers, kanalen en rivieren.
- In parken en tuinen met veel bomen en struiken.
- Bij oude gebouwen, kerken en boerderijen waar ze rustplaatsen vinden.
- In bosranden en open plekken in het bos.
Hoe herken je vleermuizen zonder apparatuur?
Zonder hulpmiddelen zie je vleermuizen vooral als snelle, schaduwachtige vormen tegen de avondlucht. Ze vliegen onregelmatig, met korte bochten, omdat ze insecten achterna zitten. Let op plekken waar straatverlichting insecten aantrekt; daar is vaak ook vleermuisactiviteit.
Vleermuizen spotten met een bat-detector
Een bat-detector maakt het vleermuizen spotten een stuk makkelijker. Deze zet de ultrasone geluiden (18–120 kHz) van vleermuizen om naar hoorbare tonen. Zo hoor je het verschil tussen soorten: de dwergvleermuis tikt rond 40 kHz, de watervleermuis maakt snelle, droge tikken en de laatvlieger klinkt lager en trager. Voor beginners zijn eenvoudige modellen te koop of te huur bij natuurverenigingen.
Welke vleermuissoorten kun je in Nederland zien?
Ons land telt achttien soorten vleermuizen. Niet allemaal even makkelijk te zien, maar enkele soorten kom je vrij vaak tegen tijdens het vleermuizen spotten:
- Gewone dwergvleermuis – de meest voorkomende soort, vaak in tuinen en parken.
- Laatvlieger – groter en later actief, soms tot diep in de nacht.
- Watervleermuis – jaagt laag boven het wateroppervlak.
- Rosse vleermuis – herkenbaar aan snelle, rechte vluchten op hoogte.
Tips voor succesvol vleermuizen spotten
- Kies een warme, windstille en droge avond.
- Blijf rustig staan en laat je ogen wennen aan het donker.
- Gebruik een bat-detector voor een rijkere ervaring.
- Vermijd felle zaklampen; gebruik liever rood licht dat vleermuizen niet verstoort.
- Let op bij water en bosranden, daar is vaak veel activiteit.
Vleermuizen beschermen
Vleermuizen zijn beschermd en gevoelig voor verstoring. Houd afstand van rustplaatsen, gebruik geen felle lichten en respecteer afgesloten gebouwen of grotten. Wil je ze helpen? Hang vleermuiskasten op, verminder buitenverlichting en zorg voor insectvriendelijke beplanting.
Extra tip: Nacht van de Vleermuis
Wie vleermuizen wil zien onder begeleiding kan deelnemen aan de jaarlijkse Nacht van de Vleermuis in augustus. Door heel Nederland zijn er gratis excursies met uitleg en bat-detectors, ideaal voor beginners.
Seizoenskalender voor vleermuizen spotten
Niet alle vleermuizen zijn het hele jaar door actief. Hieronder vind je een globale seizoenskalender, zodat je weet wanneer je welke soorten het beste kunt zien en horen in Nederland.
- Maart – april: De eerste vleermuizen worden weer actief na hun winterslaap. Laatvliegers en dwergvleermuizen verschijnen bij zachte avonden.
- Mei – juni: Topmaanden om jagende vleermuizen te zien, vooral in parken en langs water. Vrouwtjes zijn druk met het grootbrengen van hun jongen.
- Juli: Jonge vleermuizen beginnen hun eerste vluchten. Veel activiteit rond schemering en insektenrijke plekken.
- Augustus: Hoogseizoen voor vleermuizen spotten. Alle soorten zijn actief, en bij warm weer jagen ze urenlang.
- September – oktober: Sommige soorten zijn nog actief, maar de activiteit neemt af. Paarperiode voor bepaalde soorten, zoals de rosse vleermuis.
- November – februari: Vleermuizen houden winterslaap. Spotten in deze periode is zeldzaam en verstoring moet altijd worden voorkomen.
Samenvatting
Vleermuizen spotten is een laagdrempelige manier om de natuur op een nieuwe manier te beleven. Met wat kennis van hun gedrag, een goede plek en eventueel een bat-detector zie én hoor je deze bijzondere dieren van dichtbij, zonder ze te verstoren.
